Wanneer het methaangehalte de bovenste explosiedrempel overschrijdt of onder de onderste grens komt, is de verbranding zacht door een gebrek aan methaan of zuurstof. Binnen het explosiebereik is de verhouding tussen methaan en zuurstof echter optimaal voor verbranding, waardoor een hevige vlam ontstaat.
Als de chemische reactie op dat moment plaatsvindt in een beperkte ruimte en er veel warmte vrijkomt, breiden de gassen die daarbij vrijkomen zich snel uit, wat uitmondt in een explosie.